Μαρία Μέλιου, Παθολόγος Λοιμωξιολόγος Οκτώβριος 2023
Οι συνέπειες με απλά λόγια
Τα αντιβιοτικά είναι από τα χρησιμότερα όπλα στη φαρέτρα των ιατρών. Τα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση λοιμώξεων που προκαλούνται από βακτήρια. Αντιβιοτικά όμως που χρησιμοποιούσαμε κατά κόρον στο παρελθόν με μεγάλη επιτυχία και αποτελεσματικότητα φαίνεται να μη δρούν τόσο καλά ή και καθόλου. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί παρουσιάζεται αυτό που ονομάζουμε αντιμικροβιακή αντοχή. Και η υπερκατανάλωση και η κακή χρήση των αντιβιοτικών είναι από τα κυριότερα αίτια.
Τα μικρόβια που εκτίθενται σε ένα αντιβιοτικό «παλεύουν» να επιβιώσουν όπως κάνει κάθε οργανισμός όταν εκτίθεται σε ένα κίνδυνο. Σε αυτή την μάχη μεταξύ μικροβίου και αντιβιοτικού επιβιώνουν τα μικρόβια που έχουν δυνατότητα να «αλλάξουν» και να αποκτήσουν μηχανισμό άμυνας έναντι του μικροβίου, είτε αδρανοποιώντας το είτε καταστρέφοντας το. Τα μικρόβια λοιπόν με αυτές τις «ικανότητες» πολλαπλασιάζονται και «κληρονομούν» τις ικανότητες αυτές στους «απογόνους» τους και δίνοντας επίσης τα κρυφά τους όπλα σε άλλα μικρόβια. Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά επηρεάζει και το ρυθμό και τη συχνότητα με την οποία γίνονται αυτές οι αλλαγές.
Η υπερκατανάλωση αλλά κυρίως η λανθασμένη χρήση αντιβιοτικών προάγει σε μεγάλο βαθμό την μικροβιακή αντοχή. Τα αντιβιοτικά δεν έχουν ΚΑΜΙΑ δράση έναντι ιών. Τα αντιβιοτικά δηλαδή δεν θα θεραπεύσουν τη γρίπη, το κρυολόγημα, τον COVID, την ιογενή γαστρεντερίτιδα, τις περισσότερες περιπτώσεις βρογχίτιδας (σε υγιή άτομα χωρίς προυπάρχουσες πνευμονικές παθήσεις),καθώς αυτές οφείλονται σε ιούς, τις περισσότερες παραρρινοκολπίτιδες καθώς επίσης οφείλονται κυρίως σε ιούς. Όταν λοιπόν λαμβάνουμε ένα αντιβιοτικό χωρίς να υπάρχει μικροβιακή λοίμωξη αυτό επιτίθεται έναντι των «δικών»μας μικροβίων. Της χλωρίδας μας. Αυτό τι έχει ώς αποτέλεσμα; Πρώτον καταστρέφουμε τη χλωρίδα μας με αποτέλεσμα να μην γίνονται σωστά κάποιες λειτουργίες, να παρουσιάζονται διάρροιες, να υπεραναπτύσσονται μικρόβια από τα οποία μας προστάτευε η χλωρίδα μας (κολίτιδα από Cl.difficile, κολπικές μυκητιάσεις κλπ). Δεύτερον τα μικρόβια μας αντικαθίστανται από αντίστοιχα τους ανθεκτικά στα αντιβιοτικά που λαμβάνουμε καθώς επιβιώνουν αυτά που αναπτύσσουν τους μηχανισμούς αντοχής και συχνά τους μεταδίδουν και σε μικρόβια με τα οποία έρχονται σε επαφή. Το αποτέλεσμα αυτού; Όταν κάνουμε βακτηριακές λοίμωξεις, οι οποίες συχνά προέρχονται από δικά μας μικρόβια που βρίσκουν τρόπο να μεταφερθούν σε διαμέρισμα που δεν υπάρχουν κανονικά (πχ. Μια λοίμωξη δέρματος μετά από μικροτραυματισμό, μια ουρολοίμωξη που συνήθως προέρχεται από μικρόβια που έχουμε στο έντερο μας ή και αλλού κλπ) αυτές είναι πιο επιθετικές και πλέον είναι ανθεκτικές σε πολλά (και ενίοτε σε όλα) τα διαθέσιμα αντιβιοτικά με αποτέλεσμα να μην έχουμε όπλα να τις καταπολεμήσουμε. Παίρνοντας λοιπόν άσκοπα και λανθασμένα αντιβιοτικά σήμερα για ένα κρυολόγημα, καταλήγουμε να μην μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μελλοντικές λοιμώξεις που μπορεί να είναι πολύ πιο σοβαρές. Το πρόβλημα εντείνεται με τη μεταφορά τέτοιων μικροβίων από τον έναν στον άλλον πρόβλημα που παρατηρείται έντονα εντός των νοσοκομείων καθώς οι άνθρωποι που νοσηλεύονται εκτίθενται και στο παρόν και έχουν και στο παρελθόν εκτεθή σε αντιβιοτικά. Το πρόβλημα όμως δεν αφορά μόνο τα νοσοκομεία. Και δεν οφείλεται στα νοσοκομεία. Το πρόβλημα ξεκινάει από την κοινότητα. Πλέον βλέπουμε για παράδειγμα ανθεκτικούς σταφυλοκόκκους να αποικίζουν τη μύτη μικρών παιδιών, οι νέες γυναίκες να παρουσιάζουν ουρολοιμώξεις από ανθεκτικά κολοβακτηρίδια. Αυτά τα άτομα δεν έχουν νοσηλευτεί, είναι όμως θύματα της κακής χρήσης αντιβιοτικών, τόσο από τους ίδιους όσο και από τους γύρω τους. Τέλος υπάρχει και η επίδραση των αντιβιοτικών στο περιβάλλον. Για παράδειγμα το 60% της αμοξυκιλλίνης που μπορεί να λάβει ένας άνθρωπος (ή ένα ζώο γιατί και τα αντιβιοτικά που δίνουμε στα ζώα παίζουν ρόλο) αποβάλλεται αναλλοίωτο στο περιβάλλον μέσω των ούρων. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ανάπτυξη αντοχής στα μικρόβια στο έδαφος, τα φυτά κλπ. Πλέον πολλά ζώα επίσης εκτίθενται σε αντιβιοτικά κατά την εκτροφή τους και έχουν επίδραση στην ανάπτυξη αντοχών. Για το λόγο αυτό πολλές χώρες προβαίνουν σε απαγορεύσεις χορήγησης αντιβιοτικών στα εκτροφεία(πχ Δανία).
Σίγουρα ευθύνη έχουν οι γιατροί εάν χορηγούν αντιβιοτικά χωρίς να υπάρχουν οι κλινικές ενδείξεις. Ευθύνη όμως έχει και ο ασθενής.
Τι μπορεί να κάνετε ως ασθενείς;
Μην απαιτείτε από το γιατρό σας να σας δώσει ένα αντιβιοτικό «για σιγουριά»
Ακολουθείτε τις οδηγίες του γιατρού σας κατά γράμμα όσον αφορά τη διάρκεια και τον τρόπο λήψης των αντιβιοτικών
Πλένετε τακτικά και επιμελώς τα χέρια σας με σαπούνι και νερό
Καθαρίστε άμεσα ένα τραύμα ώστε να αποφύγετε το να μολυνθεί
Εμβολιαστείτε για τις βακτηριακές λοιμώξεις που προλαμβάνονται (με βάση και την ηλικία σας και τη συννοσηρότητα σας) πχ κοκκυτη, τέτανο, διφθερίτιδα, πνευμονιόκοκκο,μηνιγγιτιδόκοκκο
Μειώστε τις πιθανότητες να πάθετε μια βακτηριακή λοίμωξη τροποποιώντας κάποιες συνήθειες (πχ μην πίνετε απαστερίωτο γάλα, πλένετε τα χέρια σας πριν και μετά την παρασκευή φαγητού, πλένετε τα τρόφιμα κλπ)
Μην παίρνετε αντιβιοτικά με το παραμικρό. Ολοκληρώστε σωστά τη θεραπεία σας. Μην παίρνετε αντιβιοτικά που δόθηκαν σε κάποιον γνωστό σας γιατί νομίζετε ότι «έχετε το ίδιο».
Οι πληροφορίες που περιέχονται στην ιστοσελίδα αποσκοπούν στη γενική ενημέρωση των χρηστών και δεν αποτελούν παροχή ιατρικών συμβουλών. Οι χρήστες και επισκέπτες της ιστοσελίδας φέρουν αποκλειστικά την ευθύνη για τη λήψη αποφάσεων που τυχόν βασίσουν στο περιεχόμενο της παρούσας ιστοσελίδας ή στις πληροφορίες που περιέχονται σε αυτήν.
Οι επισκέπτες του ιστότοπου δεν έχουν δικαίωμα αντιγραφής, αναπαραγωγής, πώλησης, διανομής ή εκμετάλλευσης με οποιονδήποτε τρόπο περιεχομένου ή τμημάτων της σελίδας, εκτός αν έχει χορηγηθεί εγγράφως ειδική άδεια από τον κάτοχο της σελίδας
