Μαρία Μέλιου, Παθολόγος Λοιμωξιολόγος ,Δεκέμβριος 2023
Προφυλαξη πριν την έκθεση
Η PrEP αποτελεί ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο για τον περιορισμό της επιδημίας του HIV .
Έχει αποδεδειγμένη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα και εφόσον λαμβάνεται σωστά προστατευει από την λοιμωξη από ΗIV. Δεν είναι κάτι καινούριο. Έχει έγκριση από τον FDA από το 2012 ενώ τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται κυκλοφορούν πάρα πολλά χρόνια ως κομμάτι της θεραπείας για τον HIV επομένως έχουν πλήρως γνωστό προφίλ ασφάλειας και ανεπιθύμητων ενεργειών. Είναι μια εξαιρετική λύση για ετεροδιαφορετικά ζευγάρια (ένας από τους δύο HIV(+)) αλλά και για άλλα άτομα που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο μόλυνσης από τον HIV.
1.Ποιοι είναι υποψήφιοι για χορήγηση PrEP;
Τα φάρμακα της PrEP χορηγούνται σε άτομα HIV αρνητικά που επιθυμούν να λάβουν PrEP και ανήκουν σε κάποια από τις παρακάτω κατηγορίες
- Σύντροφοι HIV(+) ατόμων ειδικά εφόσον έχουν ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο
- Ατομα με σεξουαλικούς συντρόφους άγνωστης HIV κατάστασης εφόσον δεν χρησιμοποιείται πάντα προφυλακτικό
- Ατομα με πρόσφατη λοιμωξη από άλλο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα
- Χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ειδικά εφόσον κάνουν κοινή χρήση συνέργων με άλλους
- Ατομα που έρχονται σε σεξουαλική επαφή επ’αμοιβή
Σε κάθε περίπτωση λαμβάνεται πλήρες ιστορικό για τον καθορισμό του κινδύνου αλλά και για τη συνολική υγεία του ατόμου που πρόκειται να τη λάβει. Καθώς απαιτεί συμμόρφωση πρέπει να γίνεται σαφές ότι το άτομο θα μπορέσει να τη λάβει σωστά.
2.Σε ποιο γιατρό πρέπει να απευθυνθώ για PrEP;
Με βάση τις ανακοινώσεις του υπουργείου Υγείας χορήγηση, παρακολουθηση της PrEP γίνεται από γενικούς ιατρούς, παθολόγους, γυναικολόγους και δερματολόγους/
αφροδισιολόγους. Η χορήγηση των φαρμάκων μετά από τη συνταγογράφηση θα γίνεται από φαρμακεία δημοσίων νοσοκομείων
3.Τι φάρμακα θα παίρνω;
Το διαθέσιμο σκεύασμα (ανάλογα τη χώρα) περιέχει 245 ή 300mg tenofovir +200mg emtricitabine. Πρόκειται για ένα χάπι με συνδυασμό των δύο ουσιών. Τα φάρμακα δίδονται και στη θεραπεία του HIV σε συνδυασμό με άλλα.
4.Θα παίρνω κάθε μέρα χάπι;
Κάθε περίπτωση δεν είναι ίδια. Πρέπει να μιλήσετε με ειλικρίνεια με το γιατρό σας ώστε να καθορίσει ποιο είναι το σωστό σχήμα για εσάς. Τα άτομα που βρίσκονται σε συνεχή έκθεση πιθανότατα θα επωφεληθούν από καθημερινή χορήγηση. Όμως σε περιπτώσεις που ο κίνδυνος δεν είναι συνεχής υπάρχουν και άλλα σχήματα (on demand)-για παράδειγμα 7ημέρες πριν την πρώτη έκθεση και διακοπή 7ημέρες μετά την τελευταία έκθεση. Ειδικά για MSM (men having sex with men)έχει δοκιμαστεί με επιτυχία η χορήγηση διπλής δόσης ως και 2 ώρες πριν την επαφή και μονή δόση για τις επόμενες δύο ημέρες. Σε κάθε περίπτωση ο τρόπος χορήγησης εξατομικεύεται. Αν χρειάζεται να παίρνεις πολλές φορές το μήνα on demand μάλλον η καθημερινή λήψη θα είναι καλύτερη επιλογή.
5.Θα κάνω εξετάσεις πριν;
Ναι. Πρέπει να γίνει έλεγχος για HIV, ΣΜΝ(συφιλη,γονόρροια, χλαμύδια, ηπατίτιδες), νεφρική λειτουργία, ηπατίτιδα Β. Σε κάθε περίπτωση ο γιατρός που θα εξετάσει τη χορήγηση μπορεί να σας ζητήσει κάποιες έξτρα εξετάσεις.
6.Θα κάνω εξετάσεις μετά;
Ναι. Τουλάχιστον ανά τρίμηνο θα πρέπει να γίνεται έλεγχος για HIV και ΣΜΝ. Ανάλογα με την ηλικία μπορεί να παρακολουθηθεί πιο στενά η νεφρική λειτουργία.
7.Άμα παίρνω PrEP δηλαδή καθάρισα;
Όχι. Η PrEP δεν αντικαθιστά το προφυλακτικό. Δεν προστατεύει από άλλα ΣΜΝ. Και το να κολλήσεις ένα άλλο ΣΜΝ αυξάνει την πιθανότητα να κολλήσεις HIV
8.Άμα μείνω έγκυος ενώ παίρνω την αγωγή;
Εφόσον ο κίνδυνος παραμένει, συνεχίζετε την αγωγή κανονικά. Είναι φάρμακα συμβατά με κύηση
9.Από ανεπιθύμητες ενέργειες;
Οι συνηθέστερες είναι ήπιες και περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, διάρροια, μετεωρισμό κοιλίας, ναυτία αρθραλγίες. Σε μακρά χορήγηση μπορεί να επηρεαστεί η οστική πυκνότητα και η νεφρική λειτουργία. Σε κάθε περίπτωση εάν διαπιστώνετε κάποιο σύμπτωμα να το αναφέρετε στο γιατρό σας.
10.Πειράζει αν δανείσω τα φάρμακα σε ένα φίλο μου;
Όπως με κάθε φάρμακο, όταν συνταγογραφείται αφορά μόνο εσάς. Δεν μπορείτε να αξιολογήσετε εάν μπορεί να το λάβει ο φίλος σας ή μπορεί να είναι επικίνδυνο για αυτόν. Επίσης οι συνταγές είναι προσωπικές, ελεγχόμενες και δεν θα μπορέσετε να αντικαταστήσετε το απόθεμα σας.
11.Τι θα πάθω αν έχω ήδη HIV και πάρω PrEP;
Αν και τα φάρμακα της PrEP χορηγούνται και στους ασθενείς που έχουν τη νόσο, δεν χορηγούνται μόνα τους. Ετσι μπορεί να παίρνετε μια «λειψή» θεραπεία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τον ιό να γίνει ανθεκτικός στα φάρμακα και μετά η θεραπεία να είναι πολύ δύσκολη.
12.Ξεκίνησα PrEP σήμερα. Είμαι πλήρως προστατευμένος;
Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή. Για τις γυναίκες χρειάζεται αγωγή ως και περί τις 20ημέρες για να επιτευχθούν προστατευτικά επίπεδα στον κόλπο. Αντίθετα στους άνδρες τα προστατευτικά επίπεδα στον βλεννογόνο του εντέρου επιτυγχάνονται νωρίτερα περί τις 5-7 ημέρες. Επίσης η σύσταση παραμένει η ταυτόχρονη χρήση προφυλακτικού.
