Μαρία Μέλιου,Παθολόγος Λοιμωξιολόγος Αύγουστος 2023

Ο κνησμός, η κοινή φαγούρα είναι ένα πολύ συχνό σύμπτωμα. Πολλές δερματικές παθήσεις μπορεί να συνοδεύονται από κνησμό(δεν θα αναφερθούμε εκτενώς σε αυτές καθώς είναι αντικείμενο δερματολόγου). Ο χρόνιος κνησμός είναι η φαγούρα που επιμένει για περισσότερες από έξι εβδομάδες.
Οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από χρόνιο κνησμός κυρίως λόγω αλλαγών στο δέρμα με αυξημένη ξηρότητα, συχνά όμως και λόγω αλλαγών στο νευρικό και το ανοσοποιητικό σύστημα. Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες σε κάποιους τύπους χρόνιου κνησμού όπως ο κνησμός της βουβωνικής περιοχής. Οι αιτίες μπορεί να είναι δερματολογικές, ή να οφείλονται σε λοιμώδεις παράγοντες.
Ο χρόνιος κνησμός ταξινομείται σε τρεις ομάδες. Η ομάδα 1 αφορά κνησμό σε δέρμα με εμφανείς βλάβες. Στην ομάδα αυτή είναι χρήσιμη η βιοψία δέρματος για τον καθορισμό της δερματολογικής πάθησης. Η ομάδα 2 αφορά κνησμό σε δέρμα χωρίς εμφανείς βλάβες, και η ομάδα 3 αφορά σοβαρό κνησμό που προκαλεί βλάβη στο δέρμα από το ξύσιμο. Οι βλαβες από το ξύσιμο μπορεί να είναι τόσο σοβαρές που να οδηγουν σε αλλαγές στην εικόνα του δέρματος ή και ουλές.

Ο κνησμός σε μη δερματολογικές παθήσεις που επιμένει μπορεί να είναι σύμπτωμα υποκείμενης διαταραχής. Η νεφρική ανεπάρκεια για παράδειγμα , ειδικά στα τελικά στάδια συνοδεύεται από έντονο κνησμό, κυρίως στη ράχη, που συνήθως είναι χειρότερος τις βραδινές ώρες ή κατά την αιμοκάθαρση. Παθήσεις του ήπατος επίσης μπορεί να προκαλέσουν κνησμό που συνήθως ξεκινά από τις παλάμες και τα πέλματα. Οι παθήσεις αυτές συνήθως έχουν να κάνουν με χολόσταση (στάση/δτχ στο μεταβολισμό και την αποβολή της χολής). Οι παθήσεις του θυρεοειδούς επίσης μπορεί να συνοδεύονται από κνησμός, ειδικά η νόσος Graves. Οι διαβητικοί ασθενείς μπορεί να πάσχουν από κνησμό είτε λογω νευροπάθειας είτε λόγω επιρρέπειας σε λοιμώξεις του δέρματος. Κάποιες κακοήθειες επίσης μπορεί να παρουσιάζουν σαν σύμπτωμα το χρόνιο κνησμό. Αιματολογικές δυσπλασίες μπορεί να εμφανιστούν με κνησμό, τα λεμφώματα, η αληθής πολυκυτταραιμία (χαρακτηριστικά εμφανίζεται κνησμός μετά την επαφή με νερό), το καρκινοειδές του στομάχου που κάνει κρίσεις κνησμού, αλλά και κάποιες κακοήθειες μπορεί να παρουσιάζουν κνησμώδεις δερματοπάθειες σαν παρανεοπλασματικό σύνδρομο. Από τα λοιμώδη νοσήματα, κνησμό προκαλουν η ανεμοβλογιά και άλλα λοιμώδη νοσήματα που προσβάλουν το δέρμα για βραχύ συνήθως διάστημα αλλά και η HIV λοίμωξη. Από τα ρευματολογικά νοσήματα, ο κνησμός είναι σύνηθες σύμπτωμα στο σκληρόδερμα, στο σύνδρομο Sjögren και τη δερματομυοσίτιδα. Κάποια φάρμακα, μπορεί να προκαλέσουν σαν ανεπιθύνητη ενέργεια κνησμό, χωρίς να υπάρχει αλλεργική αντίδραση. Τα οποιοειδή για παράδειγμα μπορεί να προκαλέσουν κνησμό χωρίς δερματικές βλάβες. Άλλα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν κνησμό είτε λόγω ηπατικής βλάβης είτε λόγω πρόκλησης δερματικών βλαβών. Νευρολογικές βλάβες μπορεί να συνοδεύονται από κνησμό, το λεγόμενο νευροπαθητικό κνησμό. Βλάβες της σπονδυλικής στήλης για παράδειγμα μπορεί να εκδηλώνονται με κνησμό στην περιοχή που η πάσχουσα περιοχή νευρώνει. Επίσης η πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να συνοδεύεται από κρίσεις κνησμού. Ψυχογενείς παράγοντες μπορεί επίσης να προκαλέσουν κνησμό. Τέλος, στις περιπτώσεις που δεν βρίσκεται αιτιολογία ο κνησμός αναφέρεται ώς κνησμός αγνώστου αιτιολογίας.
Ο κνησμός που χρονίζει θα πρέπει να αξιολογείται. Η αξιολόγηση ξεκινάει από την ύπαρξη δερματικών βλαβών ή όχι. Αν υπάρχουν πρωτοπαθείς βλάβες, η αξιολόγηση γίνεται από δερματολόγο και λαμβάνονται τα σχετικά δείγματα για εξέταση. Αν δεν υπάρχουν βλάβες πρέπει να ληφθεί εκτεταμένο ιστορικό που περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά του κνησμού (περιοχή, πόσο συχνά, κατανομή μέσα στην ημέρα), τη λήψη ουσιών και φαρμάκων, ταξιδίων, ψυχολογικού ιστορικού και παρουσίας κνησμού σε άλλα μέλη του σπιτιού. Η κλινική εξέταση πρέπει να είναι εκτενής για παρουσία δερματικών βλαβών, αλλαγών του χρώματος του δέρματος, ψηλάφηση του θυρεοειδούς, του σπληνός, λέμφαδένων, ενδείξεις ηπατοπάθειας. Ο εργαστηριακός έλεγχος πρέπει να περιλαμβάνει γενική αίματος, ηπατική λειτουργία, θυρεοειδική λειτουργία, νεφρική λειτουργία και ακτινογραφία θώρακος και επιπλέον εξετάσεις αναλόγως ιστορικού και κλινικής εξέτασης προς τον προσδιορισμό της υποκείμενης αιτίας.
Οι πληροφορίες που περιέχονται στην ιστοσελίδα αποσκοπούν στη γενική ενημέρωση των χρηστών και δεν αποτελούν παροχή ιατρικών συμβουλών. Οι χρήστες και επισκέπτες της ιστοσελίδας φέρουν αποκλειστικά την ευθύνη για τη λήψη αποφάσεων που τυχόν βασίσουν στο περιεχόμενο της παρούσας ιστοσελίδας ή στις πληροφορίες που περιέχονται σε αυτήν.
Οι επισκέπτες του ιστότοπου δεν έχουν δικαίωμα αντιγραφής, αναπαραγωγής, αναδημοσίευσης, πώλησης, διανομής ή εκμετάλλευσης με οποιονδήποτε τρόπο περιεχομένου ή τμημάτων της σελίδας, εκτός αν έχει χορηγηθεί εγγράφως ειδική άδεια από τον κάτοχο της σελίδας