Μαρία Μέλιου, Παθολόγος Λοιμωξιολόγος,Μάιος 2022
Η ιλαρά είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική ιογενής λοίμωξη. 9 στους 10 που θα εκτεθούν στον ιό της ιλαράς θα νοσήσουν εφόσον δεν έχουν ανοσία. Είναι μια νόσος που μπορεί να διασπαρεί σε δημόσιους χώρους ακόμα και αν απουσιάζει η άμεση επαφή με νοσούντα.
Ο χρόνος επώασης (δηλαδή ο χρόνος από τη στιγμή που κάποιος «κολλάει» τον ιό μέχρι να εκδηλώσει τη νόσο) είναι από 6 ώς 21 ημέρες. Ο ιός εισέρχεται στους επιπεφυκότες και τον αναπνευστικό βλεννογόνο, πολλαπλασιάζεται και διασπείρεται μέσω των λεμφικών οδών. Ο ιός μεταδίδεται συνήθως πέντε μέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος και τέσσερις μετά.
Αρχικά εμφανίζονται κάποια πρόδρομα συμπτώματα που μπορουν να διαρκέσουν από δύο ημέρες ως και μια εβδομάδα και περιλαμβάνουν πυρετό, κακουχία, ανορεξία και ακολούθως επιπεφυκίτιδα, βήχα και πόνο στο λαιμό. Αρχικά εμφανίζεται χαρακτηριστικό ενάνθημα (εξάνθημα στο στοματικό βλεννογόνο) που αποτελείται από λευκές κηλίδες σε ερυθρή βάση στο εσωτερικό της παρειάς. Το εξάνθημα εμφανίζεται δυο με τέσσερις ημέρες μετά την εμφάνιση του πυρετού και χαρακτηριστικά εμφανίζεται στο πρόσωπο και εν συνεχεία διασπείρεται προς τον κορμό και τα άκρα. Είναι ερυθρό κηλιδοβλατιδώδες και λευκάζον κατά τόπους. Η πορεία του εξανθήματος είναι χαρακτηριστική της ιλαράς. Ταυτόχρονα μπορεί να υπάρχει διόγκωση των λεμφαδένων και έντονα συμπτώματα από το αναπνευστικό. Στην ανεπίπλεκτη ιλαρά η νόσος βελτιώνεται λίγες μέρες μετά την έκθυση του εξανθήματος. Ο βήχας όμως μπορεί να επιμείνει και για δυο εβδομάδες. Ο πυρετός που επιμένει τρεις τέσσερις μέρες μετά το εξάνθημα υποδηλώνει συνήθως επιλοίμωξη ή επιπλοκή.
Εργαστηριακά παρατηρείται πτώση των αιμοπεταλίων (κάποιοι ασθενείς μπορεί να εκδηλώσουν αυτοάνοση θρομβοπενική πορφύρα) και των λευκών ενώ η ακτινογραφία θώρακος μπορεί να αναδείξει εικόνα διάμεσης πνευμονίας.
Επιπλοκές
Οι ανοσοκατεσταλμένοι και οι έγκυες είναι πιο επιρρεπείς σε επιπλοκές. Η νόσηση από ιλαρά προκαλεί ανοσοκαταστολή και επομένως συχνές είναι οι δευτερογενείς λοιμώξεις συνήθως από μικρόβια και εκδήλωση βακτηριαιμίας, πνευμονίας,γαστρεντερικής λοίμωξης κλπ. Οι διάρροιες είναι αρκετά συχνές και συμβαίνουν στο 8%περίπου. Ηπατίτιδα μπορεί να εμφανιστεί σε μικρότερο ποσοστό των ασθενών. Η πνευμονία από ιλαρά είναι η κυριότερη αιτία θανάτου και αφορά πολύ μικρά παιδιά και ενήλικες. Η πνευμονία μπορεί να οφείλεται στον ίδιο τον ιό της ιλαράς ή σε δευτερογενή λοίμωξη από άλλους ιούς (κυρίως ιό παραινφουέντζας και αδενοιούς) ή μικρόβια (πνευμονιόκοκκο, σταφυλόκοκκο κλπ). Η ιλαρά μπορεί να προσβάλει και το νευρικό σύστημα προκαλώντας εγκεφαλίτιδα. Σε κάποιες περιπτώσεις η νόσηση από ιλαρά ενεργοποιεί έναν μεταλοιμώδη αυτοάνοσο μηχανισμό που προκαλεί οξεία διάχυτη εγκεφαλομυελίτιδα (ADEM) με μεγάλη θνητότητα. Ακόμα η υποξεία σκληρυντική πανεγκεφαλίτιδα είναι μια θανατηφόρος εκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος που εμφανίζεται μετά από φυσική νόσηση από ιλαρά και είναι θανατηφόρα.
Η διάγνωση γίνεται κλινικά σε συνδυασμό με ανεύρεση θετικών αντισωμάτων οξείας φάσης ή διενέργεια PCR στο αίμα ή σε ρινοφαρυγγικό δείγμα.
Δεν υπάρχει εμπεριστατωμένη θεραπεία για την ιλαρά. Τα μέτρα είναι κυρίως υποστηρικτικά. Η χορήγηση αντιβιοτικών αφορά μόνο τις περιπτώσεις δευτερογενών επιλοιμώξεων. Η έλλειψη βιταμίνης Α σχετίζεται με μακρύτερη νόσο και αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών. Για το λόγο αυτό στα μικρά παιδιά κυρίως χρησιμοποιείται αγωγή υποκατάστασης. Σε ανοσοκατεσταλμένους και ασθενείς με πνευμονία βαρειάς μορφής χρησιμοποιείται ένα αντιικό, η ριμπαβιρίνη, παρακολουθώντας την ανταπόκριση του ασθενούς.Υπο μελέτη βρίσκονται άλλα φάρμακα (Isoprinosine,IFN-a κα).
Κάθε ασθενής ύποπτος για ιλαρά θα πρέπει να απομονώνεται καθώς η νόσος είναι ιδιαίτερα μεταδοτική. Όσοι έρθουν σε επαφή με νοσούντα και δεν έχουν ανοσία θα πρέπει να απομονώνονται και να απέχουν από την εργασία για 3εβδομάδες. Ο άμεσος εμβολιασμός μετά την έκθεση στον ιό της ιλαράς φαίνεται να προστατεύει σε αρκετό ποσοστό. Ο εμβολιασμός για ιλαρά γίνεται κυρίως με το τριπλό εμβόλιο MMR (ιλαρά,ερυθρά και παρωτιτιδα) ή το MMRV( μαζί με ανεμοβλογιά). Η αποτελεσματικότητα μετά από δύο δόσεις αγγίζει το 96%. Το εμβόλιο περιέχει ζώντα εξασθενημένο ιό και γίνεται σε δύο δόσεις. Σε περιπτώσεις επιδημιών και μη αποδεδειγμένης ανοσοποίησης ή έλλειψης αντισωμάτων μπορεί με ασφάλεια να γίνει και τρίτη δόση.
Μετά από έκθεση μη άνοσου ατόμου σε ιλαρά συστήνεται ο άμεσος εμβολιασμός, ιδανικά σε 72ώρες. Σε πολύ μικρά παιδιά, ανοσοκατεσταλμένους και έγκυες γυναίκες συστήνεται η χορήγηση υπεράνοσης σφαιρίνης καθώς δεν δύνανται να λάβουν το εμβόλιο.Ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου είναι ο πυρετός, παροδικό εξάνθημα, παροδική λεμφαδενοπάθεια, πόνοι αρθρώσεων ή παροδική αρθρίτιδα(κυρίως σε γυναίκες και αποδράμει εντός τριών εβδομάδων) και σπάνιες αλλεργικές αντιδράσεις και σπανια σε παιδιά ITP(σε συχνότερα χαμηλότερη κατά το ήμισυ σε σχέση με τα περιστατικά που οφείλονται σε νόσηση από ιλαρά).
Οι πληροφορίες που περιέχονται στην ιστοσελίδα αποσκοπούν στη γενική ενημέρωση των χρηστών και δεν αποτελούν παροχή ιατρικών συμβουλών. Οι χρήστες και επισκέπτες της ιστοσελίδας φέρουν αποκλειστικά την ευθύνη για τη λήψη αποφάσεων που τυχόν βασίσουν στο περιεχόμενο της παρούσας ιστοσελίδας ή στις πληροφορίες που περιέχονται σε αυτήν.
Οι επισκέπτες του ιστότοπου δεν έχουν δικαίωμα αντιγραφής, αναπαραγωγής, αναδημοσίευσης, πώλησης, διανομής ή εκμετάλλευσης με οποιονδήποτε τρόπο περιεχομένου ή τμημάτων της σελίδας, εκτός αν έχει χορηγηθεί εγγράφως ειδική άδεια από τον κάτοχο της σελίδας